© Marion de Kort – onderstaande informatie is afkomstig uit de leerstof van de Wildpluk OPLEIDING Voeding & Medicijn uit de natuur.
Fytonutriënten zijn de secundaire inhoudsstoffen van een plant. Plantenstoffen worden in twee groepen verdeeld: in primaire en secundaire plantenstoffen. De primaire plantenstoffen zijn de bekende voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, mineralen, vitaminen en vezels. Zij worden door de wetenschap als noodzakelijke voedingsstoffen voor de mens gezien. De secundaire plantenstoffen, dus de fytonutriënten, worden door de wetenschap als onbelangrijk voor de mens en dus als secundair beschouwd.
Laten we eerst kijken naar het belang van fytonutriënten voor de plant zelf. Fytonutriënten zijn voor de plant van levensbelang. Ze zijn de huisapotheek van de plant! Het zijn de stoffen die een plant aanmaakt om zich te beschermen tegen bedreigende invloeden uit zijn omgeving, zoals weersomstandigheden, vraat, parasieten en pathogene (ziekmakende) micro-organismen.
Een voorbeeld van fytonutriënten om vraat te voorkomen zijn pyrrolizidine alkaloïden (PA’s). Deze plantenstoffen zijn giftig voor knabbelende beestjes en beesten. Een algemeen voorkomende plant die PA’s produceert is Jakobskruiskruid. Jakobskruiskruid bevat een zodanig hoog gehalte aan PA’s dat insecten en andere dieren deze plant instinctief niet opeten, deze alkaloïden zijn namelijk dodelijk giftig voor hen. Overigens uitgezonderd één dier: de zebrarups van de sint-jacobsvlinder. Voor de zebrarups is jakobskruiskruid juist een waardplant (een plant die een belangrijke voedingsbron voor bepaalde insecten is). Rupsen zijn namelijk erg kieskeurig en lusten alleen bepaalde planten. Zo is de zebrarups dol op Jakobskruiskruid. De sint-jacobsvlinder legt zijn eitjes op deze plant. Wanneer de rups uit het eitje kruipt bevindt hij zich direct te midden van een luilekkerland aan eten. Voor de zebrarups zijn PA’s dus niet giftig. De rups is niet alleen immuun voor het gif. De rest van zijn leven blijft het diertje ook nog eens de PA’s bij zich dragen om zich op zijn beurt te kunnen beschermen tegen dieren die hem als rups of als vlinder graag willen opeten.
Ook voor de mens zijn PA’s giftig! PA’s zorgen er namelijk voor dat de leverbloedvaatjes zich afsluiten, waardoor de lever gaat ontsteken. Het consumeren van veel PA’s in één keer leidt tot acute leverontsteking. Ook regelmatig een kleine hoeveelheid PA’s nuttigen is echter schadelijk omdat steeds meer leverweefsel vernietigd wordt.
Nog een bekende plant die vrij veel PA’s bevat is gewone smeerwortel (Symphytum officinale). Hoewel smeerwortel algemeen bekend staat als eetbare plant, maakt de aanwezigheid van PA’s dat de plant ongeschikt als voedingsmiddel is. Medicinaal is smeerwortel wel een prachtige plant voor de mens en met name bij botbreuken.
Afhankelijk van de specifieke samenstelling kan een fytonutriënt voor de mens eetbaar en gezondheidsondersteunend tot (dodelijk) giftig zijn. Er zijn 3 groepen fytonutriënten te onderscheiden.
- Verschillende fytonutriënten zijn voor de mens dodelijk gevaarlijk.
- Andere fytonutriënten hebben voor de mens een prachtige medicinale werking.
- En dan is er nog een derde groep, namelijk de fytonutriënten die bijdragen aan een goed functioneren van jouw lichaam (en daarmee ziekte vóórkomen). Hoewel de wetenschap fytonutriënten als onbelangrijk voor de gezondheid van de mens beschouwd, zijn ze dus juist heel belangrijk in de preventieve zorg voor jouw gezondheid.
Reactie plaatsen
Reacties